بسم الله الرحمن الرحیم
آیه شماره دهم
وَاللّهُ یُرِیدُ أَن یَتُوبَ عَلَیْکُمْ وَیُرِیدُ الَّذِینَ یَتَّبِعُونَ الشَّهَوَاتِ أَن تَمِیلُواْ مَیْلاً عَظِیمًا
و خداوند مىخواهد با رحمت و لطفش به شما توجه کند، ولى کسانى که از هوسها پیروى مىکنند، مىخواهند که شما به انحرافى بزرگی دچار شوید
سوره نساء آیه 27
بسم الله الرحمن الرحیم
تعریف شماره نهم
زرنگ بازی در مبارزه هوای نفس!
هوای نفس، هر علاقه‌ای است که آدم را ساقط می‌کند. و ما از خدا می‌خواهیم که قدرت تشخیص آن را به ما بدهد. ما درباره مبارزه با هوای نفس 70-80 جلسه تحت عنوان «تنها مسیر» در سال‌های اخیر صحبت کرده‌ایم. در آن جلسات توضیح داده‌ایم که چرا فلسفه حیات بشر مبارزه با هوای نفس است و ما اصلاً برای مبارزه با هوای نفس آفریده شده‌ایم.
امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید: «نِظَامُ الدِّینِ مُخَالَفَةُ الْهَوَى،(غررالحکم/9981) یعنی نخ تسبیح دین، مخالفت با هوای نفس است.
بعضی‌ها می‌گویند: «اگر این یک مشکل نبود، من آدمِ خوبی بودم!» در حالی که اتفاقاً خداوند سرِ همین مشکل، او را گیر انداخته است تا مبارزه با نفس کند، و نتواند با زرنگ‌بازی از زیر بار مبارزه با نفس فرار کند. چون معمولاً ما دوست داریم کارهای خوبی را که خودمان دوست داریم، انجام دهیم ولی خداوند-به تعبیر ما- می‌گوید: «زرنگ‌بازی در نیاور! این کارهای خوب را که خودت دوست داشتی و انجام دادی! حالا بیا و این یک کار خوبی که خودت دوست نداری را انجام بده، تا ببینم واقعاً آدم شده‌ای یا نه؟»
امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید: «فَاتْرُکُوا الْهَوَى لِیَطِیبَ عَیْشُکُم»(جامع‌الاخبار/124) با هوای نفس‌تان مخالفت کنید تا زندگی‌تان خرم شود.
اگر با هوای نفست مخالفت کنی، زندگی‌ات خوش و خرم می‌شود.
کسی که بنا نداشته باشد با خودش مخالفت کند، به زندگی خوب نمی‌رسد. لذا همیشه باید برای مخالفت با نفس آماده باشید. مبارزه با هوای نفس، همان جهاد اکبر است.
آنهایی که می‌خواهند خوب باشند اما مخالفت با هوای نفس نکنند، در واقع می‌خواهند زرنگ‌بازی کنند! و البته تعداد این آدم‌های زرنگ هم زیاد است.
حجت السلام پناهیان 94/5/5
بسم الله الرحمن الرحیم
ذکر شماره نهم
مرحوم آیت الله قاضی رحمت الله علیه
پرهیز از غفلت و داشتن استقامت در راه سلوک
این ذکر را بعد از نماز صبح و مغرب یا عشا ده دفعه بخوانید:
لا اِلهَ اِلاَّ الله وَحدَهُ لا شَریکَ لَه، لَهُ الحَمدُ و لَهُ المُلک و هُوَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدیر، اَعوذُ بِالله مِن هَمَزاتِ الشَیاطین و اَعوذُ بِکَ رَبّی اَن یَحضُرون، اِنَّ اللهَ هُوَ السَمیعُ العَلیم
(کتاب اسوه عارفان، ص129)
بسم الله الرحمن الرحیم
داستان شماره نهم
گسست زنجیر شیطان
داستان تلاش شیطان برای به بندکشیدن شیخ انصاری از طریق وسوسه خرج کردن مال دیگران و مقاومت شیخ در برابر آن
یکی از شاگردان شیخ انصاری رحمت الله می‌گوید:
در دورانی که در نجف اشرف نزد شیخ انصاری به تحصیل مشغول بودم، شبی شیطان را در خواب دیدم که بندها و طناب‌های متعددی در دست داشت. از شیطان پرسیدم: این بندها برای چیست؟ پاسخ داد: اینها را بر گردن مردم می‌اندازم و آنها را به سمت خویش می‌کشم و به دام می‌اندازم.
روز گذشته، یکی از این طناب‌های محکم را به‌گردن شیخ مرتضی انصاری انداختم و او را از اتاقش تا اواسط کوچه‌ای که منزل شیخ در آن است کشیدم، ولی افسوس که برخلاف زحمات زیادم، شیخ از قید رها شد و برگشت. وقتی از خواب بیدار شدم، در تعبیر آن به فکر فرو رفتم. پیش خود گفتم خوب است از خود شیخ بپرسم. ازاین‌رو، به حضور ایشان شرف‌یاب شدم و خواب خود را برای ایشان گفتم.
شیخ فرمود: آن ملعون، دیروز می‌خواست مرا فریب دهد که به لطف خدا از دامش گریختم. جریان از این قرار بود که دیروز من پول نداشتم و اتفاقاً، چیزی در منزل لازم شد و مورد احتیاج بود. با خود گفتم مقداری پول از سهم امام زمان عج الله تعالی فرجه الشریف (خمس مردم و...) نزدم موجود است و هنوز وقت مصرفش نرسیده است. آن را به عنوان قرض برمی‌دارم و سپس ادا خواهم کرد. پول را برداشتم، از منزل خارج شدم. همین که خواستم آن چیز مورد نیاز را بخرم، با خود گفتم از کجا که من بتوانم این قرض را بعداً ادا کنم. در همین اندیشه و تردید بودم که ناگهان تصمیم قطعی گرفتم به منزل برگردم. ازاین‌رو، چیزی نخریدم و به خانه برگشتم و پول را سر جای خود گذاشتم.
(کتاب سیمای فرزانگان، ص431)
بسم الله الرحمن الرحیم
راهکار شماره نهم در مبارزه با هوای نفس
مراحل عملی تهذیب نفس
مربیان اخلاق و ارباب سلوک، برای تهذیب نفس و حرکت از نقص به سوی کمال، هفت مرحله را ذکر کرده‌اند. این مراحل بنابر آنچه در کتاب چهل حدیث حضرت امام خمینی رحمت الله علیه آمده است، عبارتند از: یقظه، تفکر، عزم، مشارطه، مراقبه، محاسبه و تذکر.
مرحله اول و دوم در یکشنبه‌های گذشته در قالب راهکار شماره هفت و هشت، به اطلاع مخاطبین محترم رسید.
اینک مرحله سوم:
3- عزم:
سومین مرحله تهذیب، عزم است؛ عزم یعنی تصمیم بر ادای واجبات و ترک محرمات و جبران مافات و پایداری در راه حق. انسان بدون عزم و تصمیم، به هیچ یک از مقامات نخواهد رسید.
خداوند پیامبران برگزیده خود را به عنوان «اُولِی العَزمِ» نام برده و پیامبر اکرم(ص)را به صبر و پایداری چون آنان فراخوانده است: فَاصْبِرْ کما صَبَرَ أولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ. (سوره احقاف:35)
حضرت امام (ره) درباره عزم بیانی داردکه خلاصه آن چنین است: عزم، جوهره انسانیت و میزان امتیاز انسان است، و تفاوت درجات انسان به تفاوت درجات عزم اوست و عزمی که مناسب با این مقام است عبارت است از عزم بر ترک معاصی و فعل واجبات و جبران آنچه از او فوت شده در ایام حیات و بالاخره عزم بر اینکه ظاهر و صورت خود را انسان عقلی و شرعی نماید و انسان شرعی عبارت از آن است که موافق مطلوبات شرع رفتار کند و ظاهرش ظاهر رسول الله (صلی الله علیه و آله) باشد و تأسی به آن بزرگوار بکند در جمیع حرکات و سکنات و در تمام افعال و تروک... .(چهل حدیث،ص7)
به طور خلاصه: تملک نفس و اتکال به حق و پرهیز از معاصی می تواند عزم را قوت ببخشد و سستی اراده را درمان کند؛ زیرا برای تضعیف اراده و سستی عزم آدمی هیچ عاملی مانند گناه نیست و تا انسان درهای گناه را بر روی خود نبندد و هواهای نفسانی را به بند نکشد، دارای عزمی استوار نخواهد شد.
همانگونه که در جوانی نیروهای جسمانی، فعال و بانشاط است و می تواند بر مشکلات فایق آید، نیروهای روانی جوانان نیز قوی تر از دوران کودکی و پیری است. چه بسیار مشکلاتی که جوان با اراده آهنین خود آسان می کند و چه بسا رهاوردهای زیبایی که به بار می آورد. جوانان باید از سرمایه سرشار جوانی بهره گیرند و پیش از آنکه به پیری برسند در اصلاح و تهذیب نفس بکوشند.
بسم الله الرحمن الرحیم
حدیث شماره نهم
امام علی(ع): مهربان‌ترین مردم نسبت به تو، کسی است که بیش از دیگران تو را در اصلاح نفست یاری کند و بیش از دیگران نسبت به دین تو خیرخواه باشد.
غرر الحکم، ج 2، ص1495
امام علی(ع): بهترین برادر دینی تو، کسی است که تو را به راه راست هدایت نموده و لباس تقوا را بر تن تو بپوشاند و تو را از پیروی هوای نفس باز دارد.
غررالحکم،ج1،ص32
بسم الله الرحمن الرحیم
آیه شماره نهم
زُیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالْبَنِینَ وَالْقَنَاطِیرِ الْمُقَنطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَیْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالْأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ۗ ذَٰلِکَ مَتَاعُ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا ۖ وَاللَّهُ عِندَهُ حُسْنُ الْمَآبِ
محبّت امور مادى، از (قبیل) زنان و فرزندان و اموال فراوان از طلا و نقره و اسبهاى ممتاز و چهارپایان و زراعت، در نظر مردم جلوه داده شده است; (تا در پرتو آن، آزمایش و تربیت شوند; ولى) اینها وسایل گذران زندگى دنیا است (و هدف نهایى نمى باشد); و سرانجام نیک (و زندگى والا و جاویدان)، نزد خداست.
سورع آل عمران، آیه 14
بسم الله الرحمن الرحیم
تعاریف، شماره هشت
حقیقت مجاهده
مجاهده در اسلام، نه به معنای محرومیت از نعمتهای الهی و سرکوب تمایلات مشروع مادی است، آنگونه که درباره مسلکهای افراطی ترویج شده است، بلکه به معنای محدود ساختن و مهار کردن و به کار گرفتن این استعدادها در جهت رشد و کمال و تعالی آدمی است. در واقع، محدودیت که یک اصل منطقی در نظام آفرینش است و به طور خودکار و تحت تدبیر و امر الهی جریان دارد، رمز مصونیت و بقای موجودات و از جمله انسان است؛ مثلاً انسان با خصلت غریزی خود به خوردنیها و آشامیدنیهای مطبوع تمایل نامحدود دارد، اما در همین حال، ساختار طبیعی بدن، او را محدود می سازد و آنگاه که نیاز بدن تأمین شد و به مرز طبیعی رسید، آب و غذا را پس می زند.
پیامبران خدا برانگیخته شدند تا کاروان انسانی را در مسیر کمال همراهی کنند و محدوده هر یک از قوا را مشخص نمایند تا انسان در پرتو عقل و شرع، شهوت و غضب را مهار کند، نه آنکه به تعطیل بکشاند. و نیز ناگفته نماند که اسارت و بردگی انسان در برابر امیال نفسانی نه تنها سد راه تکامل و مقامات عالی انسانی است و موجب به رکود و خمول کشیده شدن توان نامحدود معنوی اوست و سعادت ابدی او را به مخاطره می افکند، بلکه در همین جهان مادی و زندگی دنیوی نیز موجب فساد و ویرانی و هرج و مرج اخلاقی خواهد بود و ادامه حیات اجتماعی را در فضایی از عواطف انسانی و تعهدات اخلاقی ناممکن می سازد؛ به همین دلیل است که هیچ یک از جوامع،آزادی انسان را به طور مطلق نپذیرفته اند و همه مکاتب، نوعی محدودیت را الزامی می دانند.
بسم الله الرحمن الرحیم
ذکر شماره هشت
آمرزش تمامی گناهان
شیخ بهایی، به نقل از امام جعفر صادق(ع) روایت کرده که هر کس بعد از نماز واجب، تسبیحات حضرت فاطمه زهرا(س) را به جا آورد، تمامی گناهانش آمرزیده می‌شود.
34مرتبه الله اکبر، 33مرتبه الحمدلله، 33مرتبه سبحان الله
(مفتاح الفلاح،شیخ بهایی،ص106)
