تعاریف، شماره دهم، تهذیب نفس

بسم الله الرحمن الرحیم

 

تعاریف، شماره دهم

 

تهذیب نفس

مفهوم واژه تهذیب نفس: برای واژه تهذیب، چهار معنای پاک و خالص، اصلاح، سرعت و شتاب، جاری و ساری ذکر شده است و برای واژه نفس، پنج معنای خون، جسم، روح، برادر، عقل ذکر شده است.

تهذیب نفس از دیدگاه قرآن: تمام کمالات فردی و اجتماعی انسان و جامعه موقوف به تهذیب نفس است

اهمیّت تهذیب نفس از دیدگاه روایات معصومین(ع): به جهاد اکبر، معیار انسانیّت، معیار کرامت انسان، معیار آزادی، معیار درجات عالی انسان تعبیر شده است.

اهمیت تهذیب نفس از دیدگاه علماء اخلاق: تهذیب نفس را واجب عینی، هدف انبیاء و معیار سعادت حقیقی انسان و جامعه در دنیا و آخرت شمرده‌اند.

مهم‌ترین روش‌های تهذیب نفس: روش مرابطه و اقسام آن (مشارطه، مراقبه، محاسبه، معاتبه)، روش توبه، روش تلقین، روش ذکر، روش یاد مرگ

مراحل تهذیب نفس: مرحله تخلیه نفس از رذائل و اقسام تخلیه (دفعی و تدریجی)، مرحله تخلیه و راه‌های مناسب تخلیه از قبیل مداومت بر اعمال پسندیده و معاشرت با صاحبان فضل.

 

 

برگرفته از پایان نامه «تهذیب نفس در قرآن و روایات» پژوهشی از آقای عبدالله ترابی، جامعة المصطفی العالمیه

ذکر شماره دهم، نورانیت دل

بسم الله الرحمن الرحیم

 

ذکر شماره دهم

 

نورانیت دل

 

آیت‌الله سید عبدالکریم کشمیری برای نورانیت دل، بعد از هر نماز، سه مرتبه ذکر ذیل را توصیه می‌کردند:

 

اَستَغْفِرُاللهِ الَّذی لا اِلهَ اِلّا هُوَ الْحَیُّ الْقَیّوم، ذُوالْجَلالِ وَ الْاِکرام وَ اَتوبُ اِلَیه

 

(کتاب روح و ریحان، علی‌اکبر صداقت،ص88)

داستان شماره دهم، پاداش خودداری از نگاه نامشروع

سم الله الرحمن الرحیم

 

داستان شماره دهم

 

پاداش خودداری از نگاه نامشروع

مرحوم ابوالفضل صنوبری از شاگردان مرحوم شیخ رجبعلی خیاط، گفت:

با تاکسی از میدان سپاه - کنونی - پایین می‌آمدم، دیدم خانمی بلند بالا با چادر و خیلی خوش تیپ ایستاده، صورتم را برگرداندم و پس از استغفار، او را سوار کردم و به مقصد رساندم.

روز بعد که خدمت شیخ رسیدم - گویا این داستان را از نزدیک مشاهده کرده باشد - گفت:

«آن خانم بلند بالا که بود که نگاه کردی و صورتت را برگرداندی و استغفار کردی؟ خداوند تبارک و تعالی یک قصر برایت در بهشت ذخیره کرده و یک حوری شبیه هما ن».

منبع: کتاب کیمیای محبت

راهکار شماره دهم در مبارزه با هوای نفس

بسم الله الرحمن الرحیم

 

راهکار شماره دهم در مبارزه با هوای نفس

 

مراحل عملی تهذیب نفس

مربیان اخلاق و ارباب سلوک، برای تهذیب نفس و حرکت از نقص به سوی کمال، هفت مرحله را ذکر کرده‌اند. این مراحل بنابر آنچه در کتاب چهل حدیث حضرت امام خمینی رحمت الله علیه آمده است، عبارتند از: یقظه، تفکر، عزم، مشارطه، مراقبه، محاسبه و تذکر.

مرحله اول تا سوم در یکشنبه‌های گذشته در قالب راهکار شماره هفتم تا نهم، به اطلاع مخاطبین محترم رسید.

اینک مرحله چهارم:

4- مشارطه

 مشارطه که آن را معاهده نیز می‌گویند، عبارت است از شرط و تعهد انسان بر ترک معصیت و پایبندی به عهد و میثاقی که در این خصوص بسته است. در قرآن کریم بر التزام به تعهدات که بالاترین آنها تعهد به خداست، تأکید فراوان شده است؛ از جمله:

 أَوْفُوا بِعَهْدِ اللَّهِ إِذا عاهَدْتُمْ

سوره نحل آیه 91

و

وَ أَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ کانَ مَسْؤُلاً

سوره اسرا آیه 34

 

 حضرت علی(ع) می فرماید: هرگاه بر کار نیک عزم کردید، بدان عمل کنید

تصنیف غرر؛ ص 476

حضرت امام (ره) در مشارطه گفتاری دارد که بخشی از آن چنین است: مشارطه آن است که در اول روز مثلاً با خود شرط کند که امروز برخلاف فرموده حق تبارک و تعالی رفتار نکند و این مطلب را تصمیم بگیرد و معلوم است که یک روز خلاف نکردن امری است خیلی سهل و انسان به آسانی می تواند از عهده به در آید... .

چهل حدیث؛ ص 8

حدیث شماره دهم

بسم الله الرحمن الرحیم

 

حدیث شماره دهم

 

امام علی(ع): هم‌نشینی با هواپرستان، ایمان را به دست فراموشی می‌سپارد و شیطان را حاضر می‌کند.

نهج البلاغه، خطبه86

 

امام سجاد(ع):

اللهم صل علی محمد و آله ... و لا مُجامَعَةِ مَن تَفَرَّقَ عَنک

خدایا، بر محمد و آلش درود بفرست و مرا به هم نشینی با کسی که از تو جدا شده، مبتلا مساز

صحیفه سجادیه، دعای مکارم‌الاخلاق

عید سعید غدیرخم مبارکباد

آیه شماره دهم

بسم الله الرحمن الرحیم

 

آیه شماره دهم

 

  

وَاللّهُ یُرِیدُ أَن یَتُوبَ عَلَیْکُمْ وَیُرِیدُ الَّذِینَ یَتَّبِعُونَ الشَّهَوَاتِ أَن تَمِیلُواْ مَیْلاً عَظِیمًا

و خداوند مى‏خواهد با رحمت و لطفش به شما توجه کند،  ولى کسانى که از هوسها پیروى مى‏کنند، مى‏خواهند که شما به انحرافى بزرگی دچار شوید

 

سوره نساء آیه 27

تعریف شماره نهم ، زرنگ بازی در مبارزه هوای نفس!

بسم الله الرحمن الرحیم

 

تعریف شماره نهم

 

زرنگ بازی در مبارزه هوای نفس!

 

هوای نفس، هر علاقه‌ای است که آدم را ساقط می‌کند. و ما از خدا می‌خواهیم که قدرت تشخیص آن را به ما بدهد. ما در‌باره مبارزه با هوای نفس 70-80 جلسه تحت عنوان «تنها مسیر» در سال‌های اخیر صحبت کرده‌ایم. در آن جلسات توضیح داده‌ایم که چرا فلسفه حیات بشر مبارزه با هوای نفس است و ما اصلاً برای مبارزه با هوای نفس آفریده شده‌ایم.

امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید: «نِظَامُ الدِّینِ مُخَالَفَةُ الْهَوَى‏،(غررالحکم/9981)  یعنی نخ تسبیح دین، مخالفت با هوای نفس است.

بعضی‌ها می‌گویند: «اگر این یک مشکل نبود، من آدمِ خوبی بودم!» در حالی که اتفاقاً خداوند سرِ همین مشکل، او را گیر انداخته است تا مبارزه با نفس کند، و نتواند با زرنگ‌بازی از زیر بار مبارزه با نفس فرار کند. چون معمولاً ما دوست داریم کارهای خوبی را که خودمان دوست داریم، انجام دهیم ولی خداوند-به تعبیر ما- می‌گوید: «زرنگ‌بازی در نیاور! این کارهای خوب را که خودت دوست داشتی و انجام دادی! حالا بیا و این یک کار خوبی که خودت دوست نداری را انجام بده، تا ببینم واقعاً آدم شده‌ای یا نه؟»

امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید: «فَاتْرُکُوا الْهَوَى لِیَطِیبَ عَیْشُکُم»(جامع‌الاخبار/124) با هوای نفس‌تان مخالفت کنید تا زندگی‌تان خرم شود.

 اگر با هوای نفست مخالفت کنی، زندگی‌ات خوش و خرم می‌شود.

کسی که بنا نداشته باشد با خودش مخالفت کند، به زندگی خوب نمی‌رسد. لذا همیشه باید برای مخالفت با نفس آماده باشید. مبارزه با هوای نفس، همان جهاد اکبر است.

آنهایی که می‌خواهند خوب باشند اما مخالفت با هوای نفس نکنند، در واقع می‌خواهند زرنگ‌بازی کنند! و البته تعداد این آدم‌های زرنگ هم زیاد است.

حجت السلام پناهیان 94/5/5

ذکر شماره نهم

بسم الله الرحمن الرحیم

 

ذکر شماره نهم

 

مرحوم آیت الله قاضی رحمت الله علیه

 

پرهیز از غفلت و داشتن استقامت در راه سلوک

این ذکر را بعد از نماز صبح و مغرب یا عشا ده دفعه بخوانید:

لا اِلهَ اِلاَّ الله وَحدَهُ لا شَریکَ لَه، لَهُ الحَمدُ و لَهُ المُلک و هُوَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدیر، اَعوذُ بِالله مِن هَمَزاتِ الشَیاطین و اَعوذُ بِکَ رَبّی اَن یَحضُرون، اِنَّ اللهَ هُوَ السَمیعُ العَلیم

(کتاب اسوه عارفان، ص129)

داستان شماره نهم - تلاش شیطان برای به بندکشیدن شیخ انصاری

بسم الله الرحمن الرحیم

 

داستان شماره نهم

 

گسست زنجیر شیطان

داستان تلاش شیطان برای به بندکشیدن شیخ انصاری از طریق وسوسه خرج کردن مال دیگران و مقاومت شیخ در برابر آن

 

یکی از شاگردان شیخ انصاری رحمت الله می‌گوید:

 

در دورانی که در نجف اشرف نزد شیخ انصاری به تحصیل مشغول بودم، شبی شیطان را در خواب دیدم که بندها و طناب‌های متعددی در دست داشت. از شیطان پرسیدم: این بندها برای چیست؟ پاسخ داد: اینها را بر گردن مردم می‌اندازم و آنها را به سمت خویش می‌کشم و به دام می‌اندازم.

 

روز گذشته، یکی از این طناب‌های محکم را به‌گردن شیخ مرتضی انصاری انداختم و او را از اتاقش تا اواسط کوچه‌ای که منزل شیخ در آن است کشیدم، ولی افسوس که برخلاف زحمات زیادم، شیخ از قید رها شد و برگشت. وقتی از خواب بیدار شدم، در تعبیر آن به فکر فرو رفتم. پیش خود گفتم خوب است از خود شیخ بپرسم. ازاین‌رو، به حضور ایشان شرف‌یاب شدم و خواب خود را برای ایشان گفتم.

 

شیخ فرمود: آن ملعون، دیروز می‌خواست مرا فریب دهد که به لطف خدا از دامش گریختم. جریان از این قرار بود که دیروز من پول نداشتم و اتفاقاً، چیزی در منزل لازم شد و مورد احتیاج بود. با خود گفتم مقداری پول از سهم امام زمان عج الله تعالی فرجه الشریف (خمس مردم و...) نزدم موجود است و هنوز وقت مصرفش نرسیده است. آن را به عنوان قرض برمی‌دارم و سپس ادا خواهم کرد. پول را برداشتم، از منزل خارج شدم. همین‌ که خواستم آن چیز مورد نیاز را بخرم، با خود گفتم از کجا که من بتوانم این قرض را بعداً ادا کنم. در همین اندیشه و‌ تردید بودم که ناگهان تصمیم قطعی گرفتم به منزل برگردم. ازاین‌رو، چیزی نخریدم و به خانه برگشتم و پول را سر جای خود گذاشتم.

 

(کتاب سیمای فرزانگان، ص431)